آیا کتاب یونس، منشاء تاریخی دارد یا یک داستان تمثیلی است؟
به نظر من این کتاب به عنوان شرحی تاریخی به ما ارائه شده است. کتاب به یک نبی تاریخی نسبت داده شده (مراجعه کنید به دوم پادشاهان ۱۴: ۲۵)، و هیچ توضیح نویسنده یا سرنخ ادبیای در آن گنجانده نشده که نشان دهد داستانی تمثیلی است.
با این وجود، بعضیها مخصوصا به دلیل رویدادهای معجزهآسای پیرامون ماهی، تاریخی بودن آن را زیر سوال بردهاند. گاهی از ساختار عجیب و پایان کتاب برای پشتیبانی از این نظریه استفاده شده است، چون کتاب از روال معمول روایات تاریخی پیروی نمیکند. بعضی دیگر میگویند شعری که در باب ۲ آمده ممکن نیست روایت تاریخی از تجربۀ یونس در شکم ماهی باشد.
اول، اگر واقعیت معجزات را بپذیریم، که به اعتقاد من باید بپذیریم، دلیلی ندارد که فکر کنیم رویدادهای اصلی کتاب نمیتوانسته به همان شکلی که بیان شده، اتفاق افتاده باشد. کتاب به ما نمیگوید یونس در شکم ماهی مُرد یا نه، هر چند این امکان وجود دارد (یونس ۲: ۶). اگر مرده و دوباره زنده شده باشد، به خوبی با اشارۀ عیسی به یونس مطابقت دارد (متی ۱۲: ۳۹ -۴۰). اما به هر جهت، مداخلۀ الاهی هر اتفاقی را امکانپذیر میکند.دوم، ساختار عجیب و پایان کتاب در حقیقت استدلالات خوبی علیه این موضوعاند که کتاب میتواند داستانی تمثیلی باشد. این کتاب به مراتب طولانیتر از هر مَثَل دیگری در کلام خداست، و به شکل پیچیده و دست و پا گیری تنظیم شده است. به علاوه، نام شخصیت اصلی کتاب مربوط به چهرهای تاریخی میشود. همۀ این واقعیات داستان تمثیلی بودن یونس را رد میکنند.سوم، شعری که در باب ۲ آمده به نظر میآید تفسیری متاخر از تجربۀ یونس در شکم ماهی باشد. شاید این باب خلاصهای شعری از ترس و وحشت یونس در شکم ماهی، و نذر و سوگندی باشد که او برای نجات از شکم آن ماهی در حضور خدا یاد کرده است. احتمال دارد این شعر برای ادای نذر بازگشت یونس به اسرائیل سروده شده باشد. این هیچ سایهای از تردید بر تاریخی بودن رویدادهایی که در شعر به تصویر کشیده شده، نمیاندازد.در نهایت، عیسی اشاره کرد که مرگ، تدفین و رستاخیز او «چنانکه یونس برای اهل نینوا آیت شد» (لوقا 11: 30) اتفاق خواهد افتاد. او همچنین اشاره کرد که در روز داوری، اهالی نینوا همعصرانِ بیایمانِ عیسی را محکوم خواهند کرد (لوقا ۱۱: ۳۲). هر دوی این جزئیات، به خصوص مورد دوم نشان میدهد که عیسی معتقد بود داستان یونس صحت تاریخی دارد. همین موضوع به تنهایی باید ما را نسبت به تاریخی بودن کتاب یونس متقاعد کند.
تفسیرهای دیگری نیز از یونس ارائه شده، از جمله اینکه کتاب یونس حکایتی نمادین و یا میدرَش است. هیچ نشانی در متن در مورد اینکه کتاب حکایتی نمادین باشد، وجود ندارد. عیسی نیز چنین رویکردی به آن کتاب نداشت. علاوه بر این، اگر یونس حکایتی نمادین باشد، بیشتر جزئیات آن بسیار دور از ذهن هستند، بنابراین حکایتی کاملا غیرمعمول و در واقع بیفایده خواهد بود.میدرَش (در اصل نوعی تفسیر تشریحی در مورد سایر قسمتهای کلام خدا؛ مراجعه کنید به یونس ۴: ۲)، یکی از تفسیرهای ممکن است، هرچند در کتاب یونس عناصر دیگر به قدری زیادند که نمیتوان آن را تنها تفسیری از خروج 34: 6-7 یا مزامیر مختلف دیگری دانست که در باب ۲ به آنها اشاره میشود. و یک بار دیگر، دیدگاه عیسی نسبت به کتاب به عنوان یک کتاب تاریخی، استدلالی خلاف این تمثیل بودن آن است.
فکر میکنم نتیجهگیری ما باید این باشد که داستان کتاب یونس منشاء تاریخی دارد.
را مکلافلین