پرسش:
پولس رسول در رساله به افسسیان ۳:۳ می نویسد که او پیشتر برای کلیسایِ افسس رساله ای را نوشته است. آیا منظور او باب های پیشین است یا اشاره به رسالۀ دیگری دارد؟. اگر منظور،ِ نامه (یا رسالۀ) دیگری است، آن رساله کجا نوشته شده بود؟ و درصورت مفقود شدن رساله، اگر روزی آن رساله (نامه) یافت شود، تکلیف کانن کتاب مقدس چیست؟
پاسخ:
با تشکر! سوال فوق پرسش جالبی است. غالبا بندرت چنین پرسش هایی در کلیسا یا جماعت های مسیحی مورد بحث قرار میگیرد. بخشِ سومِ رسالۀ پولس به کلیسای افسس، در حالی به نگارش در آمد که پولس در حبس خانگی قرار دارد. پولس تلاش بر یادآوری و تاکید یک حقیقت به اعضای کلیسای افسس دارد و آن موثق بودن مقام او به عنوان رسول امت ها بود. در طول زمان خدمت پولس، عده ای (غالبا، یهودیان تندرو ساکن آسیای صغیر ) همواره تلاش در کم رنگ کردن خدمات پر ارزش و منحصر به فرد پولس داشتند. به این دلیل، پولس غالبا نامه های خود را با عبارتی چون جملات زیر شروع می کرد تا همواره وعدۀ خداوند را به کلیسا و مخالفین خود یادآور باشد. "خداوند وی را گفت، برو زیرا که او ظرف برگزیده من است تا نام مرا پیش امّت‌ها و سلاطین و بنی‌اسرائیل ببرد." (اعمال رسولان ۹ : ۱۵)
- پولس غلامِ عیسی مسیح و رسولِ خوانده شده و جدا نموده شده برای انجیل خدا، (رومیان ۱ : ۱)
- پولس به ارادهٔ خدا رسولِ خوانده شدۀ عیسی مسیح و سوُستْانِیس برادر، (اول قرنتیان ۱ : ۱)
- پولس، رسول نه از جانب انسان و نه به‌وسیلهٔ انسان بلکه به عیسی مسیح و خدای پدر که او را از مردگان برخیزانید، (غلاطیان ۱ : ۱).
پولس همواره ضرورت تاکید بر مقام و رسالت محوله را امری جدی تلقی می کرد. اما، او به دلیل عدم حضور فیزیکی در بین مسیحیانِ غیر یهود (امت ها) این پیام را به خوانندگان خود می رساند که علی رغم حبس هنوز ماموریت و مقام رسالت انجیل به امت ها را به عهده دارد. در ابتدای باب سوم، می خوانیم: "از این سبب، من که پولُس هستم و اسیر مسیح عیسی برای شما ای امّت‌ها، اگر شنیده باشید تدبیر فیض خدا را که بجهت شما به من عطا شده است،" (افسسیان ۳ : ۱ تا ۲). در آیۀ نخست، عملا درک این مقوله برای بسیاری از خوانندگان روشن نیست، زیرا در آن او خود را اسیر و بردۀ مسیح، گماشته شده برای امت ها معرفی می کند. سپس در آیۀ دوم تغییری ناگهانی در مسیر نوشتاری او قابل هویدا می شود و به موضوع اصلی می پردازد. (توجه: ادامۀ آیۀ اول را باید در آیات ۱۴ تا ۱۹ این باب جویا شد که خارج از بحث این مقاله است).
در آیۀ دوم، پولس اشاره به "تدبیری" دارد که به ارادۀ خدا به او عطاء شده است. (افسسیان ۳ : ۲). جمله ای خبری که برای هر شخص یا هر خواننده روشن نیست. به همین دلیل آن را به شکل جملۀ شرطی (اگر) مطرح می کند. در واقع، این سخنان بخش آغازین دفاعیۀ پولس هستند. آیۀ سوم (پرسش شما)، چنین است:
"که این سّر، از راه کشف بر من اعلام شد، چنانکه مختصراً پیش نوشتم، و از مطالعهٔ آن می‌توانید ادراک مرا در سرّ مسیح بفهمید" (ترجمۀ قدیم)”
"مقصودم رازی است که از راه مکاشفه بر من معلوم گردید، چنانکه تا به حال مختصری دربارۀ آن به شما نوشته‌ام، و با خواندن آن می‌توانید به چگونگی درک من از راز مسیح پی ببرید،"
(ترجمۀ هزارۀ نو)
در زبان انگلیسی:
that by revelation there was made known to me the mystery, as I wrote before in brief
در زبان یونانی:
κατὰ ἀποκάλυψιν ἐγνωρίσθη μοι τὸ μυστήριον
به زبان ساده پولس می نویسد:"این راز در یک مکاشفه به من آشکار شد." واژۀ یونانی τὸ μυστήριον، یعنی "این سِر" یا "این راز" که از لحاظ دستور زبان یونانی آن را با آیۀ دوم مرتبط می سازد و ارتباط آن با کلمۀ "تدبیر" در آیۀ دوم است، یعنی تدبیرِ خدا (از روی فیض) که پولس را برای اعلام خبر انجیل برای امتها انتخاب کرده بود. نگاهی به آیات هشتم و نهم آن را روشن تر می سازد. در آن دو آیۀ می خوانیم:
"یعنی به من که کمتر از کمترین همهٔ مقدّسینم، این فیض عطا شد که در میان امّت‌ها به دولت بی‌قیاس مسیح بشارت دهم،" (آیۀ ۸)
"و همه را روشن سازم که چیست انتظام آن سِرّی که از بنای عالمها مستور بود، در خدایی که همه‌چیز را به‌وسیلهٔ عیسی مسیح آفرید." (آیۀ ۹)
عبارت hē oikonomia tou mystēriou، در آیۀ نهم به معنی "طرح آن سِر یا راز" است.
نتیجه اینکه، آیات دوم و سوم، منعکس کنندۀ این حقیقت هستند که مقامِ پولس برخاسته از فیض خداوند بوده و عملا اشاره به رسالۀ گمشده ای ندارد. این سِر (راز)، یا راز خبر خوش (انجیل) است. حال نگاهی به افسسیان ۶ : ۱۹ داشته باشیم. در آنجا می خوانیم: " و برای من نیز تا کلام به من عطا شود تا با گشادگیِ زبان سِرّ انجیل را به دلیری اعلام نمایم،". سپس در کولسیان ۴ : ۳، " و دربارهٔ ما نیز دعا کنید که خدا درِ کلام را به روی ما بگشاید تا سرّ مسیح را که بجهت آن در قید هم افتاده‌ام بگویم،" که بعنوان یک الگوی متداول در بشارت های پولس هستند. اینک او در اسارت است، پس می نویسد، " که برای آن در زنجیرها ایلچی گری می‌کنم تا در آن به دلیری سخن گویم، بطوری که می‌باید گفت." (افسسیان ۶ : ۲۰).
پس منظور پولس رسول از آن "سِر" رسالۀ دیگری نبود. همانطور که منظور وی "اسرار یا مکاشفه ای مخفی و خاص" نبود که او مایل به حفاظت آن باشد، مانند آنچه که ناستیک ها در قرن اول و سپس در قرون دوم و سوم مدعی شدند.
